Jedność w wielości

Tak! Możesz dwie książki z innych kultur porównać ze sobą i przy odrobinie wprawy - udowodnić jakąś własną, fantastyczną wizję świata czy filozofię.

Istnieje pewien interesujący kierunek z zakresu literatury, filozofii i kulturoznawstwa – komparatystyka. Jej dosłowne tłumaczenie nie brzmi aż tak zachęcająco – porównywanie nie kojarzy się nam z niczym dobrym. Jednak dopiero poprzez obiektywne dostrzeżenie różnic i podobieństw zjawisk i rzeczy, można wyciągnąć na ich temat bardziej złożone wnioski, uprawiać znacznie głębszą filozofię, a także tworzyć wciągające kulturowe recenzje. W życiu codziennym komparatystyka także odgrywa wielką rolę. Przypomina nam o tym, jak wiele podobieństw możemy mieć z nawet najdalej mieszkającymi osobami, a często – jak wiele różni nas od własnych sąsiadów. Innymi słowy, ten kierunek naukowy uczy szacunku oraz myślenia w sposób właściwy żyjącej filozofii (a nie skostniałej i uwięzionej we własnych definicjach).

Pomyślałam, że napiszę więc o komparatystyce i tym, jak na co dzień z niej korzystam, aby wyciągać nietuzinkowe wnioski z tuzinkowych faktów, a dzieła kultury rozbierać na kawałki z lekkością i równie lekko je ponownie składać – w nowym wymiarze postrzegania.

fot. Kelly Sikkema, CC0

fot. Kelly Sikkema, CC0

Dyscyplina porównawcza daje nam po pierwsze nieskończone źródła narzędzi, z których możemy korzystać. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby w opisie jakiegoś filmu czy książki sięgnąć po wiedzę psychologiczną, socjologiczną, a nawet zaplątać w to matematykę. Żeby zaczerpnąć z aktualnej wiedzy z zakresu fizyki kwantowej i zderzyć to z buddyjską sztuką szczęśliwego życia. A może poszukać dalej i w pasjach autora danego dzieła, odnaleźć symbole i metafory odnoszące się do zapomnianego folkloru, a ironiczne uwagi rozpoznać, jako nawiązania do lubianych przez niego filmów akcji klasy Z. Czemu nie? Ilość powiązań w świecie kultury jest tak niesłychana i nieskończona, że zadaję sobie pytanie czy w ogóle istnieje inny sposób na mówienie i pisanie o dziełach sztuki, niż ten komparatystyczny?

Oprócz barwnego wachlarza narzędzi, komparatystyka daje nam też coś tak lubianego wśród osób kreatywnych: nieposkromioną wolność wyrazu.

Tak! Możesz dwie książki z innych kultur porównać ze sobą i przy odrobinie wprawy – udowodnić jakąś własną, fantastyczną wizję świata czy filozofię. Tak! Możesz skorzystać z popkultury i uczynić z jej środków wyrazu lupę do odczytania dzieł klasycznych i na odwrót. Doprawdy, nawet najbardziej niesłychane metafizyczne teorie można przy pomocy komparatystyki ukazać. Bo nie mowa tu o udowadnianiu czegokolwiek. Absolutnie!

To jest bowiem dyscyplina, która ukazuje – sieci, struktury, połączenia. Ona uczy umysł dryfować pośród osiągnięć ludzkości, odnajdywać w nich lekkość i frajdę, poruszać zastygłymi pojęciami, czynić naukowość bardziej ludzką, bardziej ekscytującą. Przypomina wreszcie o tym, że cechą naszych umysłów jest kosmiczna wręcz rozpiętość i nie ma powodów, dla których mielibyśmy w nich pomieścić tylko określony szablon na postrzeganie kultury.

Martyna Borowska

Martyna Borowska

Pasjonatka pisarstwa, filozofii wschodniej, hermetyzmu i mentalnej transgresji.

Otwiera słowem drzwi percepcji na alslowia.pl.

Komentarze